VRF (مخفف عبارت Variable Refrigerant Flow) یکی از سیستم های پیشرفته HVAC و مناسب برای ساختمان های مسکونی، اداری و تجاری به شمار می رود که با نام VRV (مخفف عبارت Variable Refrigerant Volume) نیز شناخته می شود.
سیستم های VRF اولین بار توسط شرکت ژاپنی Mitsubishi معرفی شد و تمامی برندهای این دستگاه در بازار ایران وارداتی هستند از جمله سیستم وی آر اف ال جی، میتسوبیشی و… تهویه نگار در این مقاله به طور کامل و جامع این سیستم را مورد بررسی قرار می دهد تا مشتریان عزیز پیش از خرید آن با ساختار و اجزای VRF، مزایا و معایب و همچنین عملکرد آن آشنایی داشته باشند.
ساختار سیستم VRF
سیستمی شامل یک یونیت خارجی (کندانسینگ یونیت متشکل از کمپرسور و کندانسور) که در محیط آزاد خارج از ساختمان نصب می شود و چندین یونیت داخلی (هوارسان) که داخل ساختمان و در فضاهای مختلف تعبیه می گردد.
نحوه عملکرد سیستم VRF
در این سیستم مایع مبرد حاصل از چگالش در یونیت خارجی به انشعاب های مختلفی تقسیم و راهی یونیت های داخلی شده و بعد از عبور از شیر انبساط، وارد کویل سرمایش DX می گردد. از سمت دیگر، هوای ورودی به یونیت داخلی (هوای اتاق) از روی کویل عبور کرده و پس از کاهش دما به اتاق دمیده می شود. بنابراین در سیستم VRF نیز از سیکل تبرید تراکمی بخار(کارنو) استفاده می شود.
در فناوری VRF، بواسطه استفاده از کمپرسورهای دیجیتالی یا کمپرسورهای اسکرال اینورتردار، نرخ جریان (Flow) مبرد (Refrigerant) ورودی به کویل یونیت های داخلی، می تواند متغیر (Variable) باشد. به این ترتیب با تغییر نرخ جریان مبرد، براحتی امکان کنترل دمای هر فضا، بطور جداگانه وجود خواهد داشت.
همانطور که در شکل فوق نیز مشخص می باشد، یونیت های داخلی سیستم VRF کاملاً شبیه به فن کویل ها هستند؛ با این تفاوت که بجای آب، مبرد درون لوله های کویل جریان پیدا می کند.
سیستم VRF در حالت گرمایش
یکی از ویژگی های این دستگاه این است که به طور همزمان می تواند سیستم سرمایشی گرمایشی باشد و در ادامه این موضوع را نیز بررسی می کینم.
تأمین هوای گرم مورد نیاز ساختمان، توسط سیستم VRF به دو روش امکان پذیر می باشد:
1- سیستم VRF دو لوله ای – هیت پمپ (Heat Pump)
در این روش که به سیستم دو لوله ای شناخته می شود، امکان گرمایش و سرمایش تمامی زون ها، اما نه به صورت همزمان وجود خواهد داشت. چنانکه در فصل گرما و به هنگام سرمایش، کویل یونیت های داخلی با دریافت مایع مبرد عبوری از شیر انبساط، به عنوان یک اواپراتور عمل کرده و در فصل سرما، به هنگام گرمایش، با دریافت بخار داغ خروجی از کمپرسور، به عنوان یک کندانسور عمل می کند.
2- سیستم VRF سه لوله ای – بازیابی حرارت (Heat Recovery)
در این روش که به سیستم سه لوله ای شناخته می شود، امکان گرمایش و سرمایش تمامی زون ها، به صورت همزمان وجود خواهد داشت. چنانکه هر یونیت داخلی به کمک یک جعبه برقی (Solenoid Box) که مجهز به یک سری شیرهای برقی می باشد، از سه لوله مجزا شامل خط مایع (Liquid)، مکش (Suction) و دهش (Discharge) منشعب می گردد.
به این ترتیب در یونیت های سرمایشی، مسیر رفت خط مایع و برگشت خط مکش باز شده و کویل یونیت به عنوان یک اواپراتور عمل می کند. در یونیت گرمایشی، مسیر رفت خط دهش و برگشت خط مایع باز شده و کویل یونیت به عنوان یک کندانسور عمل می کند.
بعلاوه، معمولاً تعدادی مبدل حرارتی اضافی در جعبه های توزیع (Distribution Box) تعبیه می گردد تا بدین وسیله حرارت بخار داغ خارج شده از یونیت های سرمایشی به جریان مبرد در حال ارسال به سمت زون های نیازمند گرمایش، منتقل گردد. این چنین بهینه سازی قابل توجهی در مصرف انرژی اتفاق می افتد.
مزایا و معایب سیستم VRF
شناخت بهتر مزایا و معایب سیستم VRF به عنوان یکی از جدیدترین تکنولوژی های HVAC مستلزم بررسی ویژگی های آن در مقایسه با سایر سیستم های مشابه (کولر گازی / داکت اسپلیت / ترکیب مینی چیلر و فن کویل / ترکیب چیلر مرکزی و فن کویل) می باشد:
مزایای VRF:
- با توجه به اینکه در صورت بکارگیری سیستم VRF برای هر اتاق یا فضای مشخصی در ساختمان، یک یونیت داخلی به طور جداگانه (مانند کولر گازی و فن کویل) تعبیه می شود، امکان کنترل دما در هر فضا، به شکل مستقل وجود خواهد داشت. این چنین می توان برخلاف سیستمی چون داکت اسپلیت، هر فضایی را متناسب با کاربری و نیاز افراد ساکن در آن فضا کنترل نمود.
- امکان سرمایش و گرمایش همزمان تمامی زون ها در نوع سه لوله ای سیستم های VRF (به مانند فن کویل های چهار لوله ای)
- در مقایسه با کولر گازی و داکت اسپلیت، مصرف برق کمتری دارد.
- با توجه به عدم نیاز به یک یونیت خارجی به ازای هر یونیت داخلی (بر خلاف کولر گازی و داکت اسپلیت) به زیبایی نمای ساختمان لطمه ای وارد نشده و فضای کمتری اشغال می گردد.
معایب VRF:
- استفاده از کمپرسور در سیستم های VRF جهت تولید گرمایش (مانند کولر گازی و داکت اسپلیت هایی که کویل گرمایش ندارند)، به منزله مصرف قابل توجه برق خواهد بود و این در شرایطی است که سیستم های معمول گرمایشی (رادیاتور) از آب گرم که با مصرف گاز شهری تولید می شود، استفاده می کنند. لذا با توجه به هزینه های بالای برق در ایران، بکارگیری سیستم های VRF در فصل سرما به صرفه نخواهد بود. بخصوص آنکه به علت کیفیت پایین گرمایش سیستم های هیت پمپی، بایستی در صورت استفاده از VRF در شهرهای غیر گرمسیری، از سیستم های جانبی مانند رادیاتور یا گرمایش از کف نیز بهره گرفت.
- امکان بهره برداری از سیستم VRF در ساختمان های خیلی مرتفع وجود ندارد. چنانکه هر شرکت تولیدکننده ای، حداکثر فاصله عمودی مجاز بین یونیت خارجی و دورترین یونیت داخلی را اعلام می کند. محدودیتی که برای فن کویل ها وجود ندارد.
- احتمال نشتی مبرد در سیستم های VRF به مراتب بیشتر است و این موضوع یکی از نگرانی های جدی و قابل توجهی است که می تواند علاوه بر آسیب های زیست محیطی و به خطر انداختن سلامتی افراد، هزینه زیادی را جهت بازسازی سیستم تحمیل کند. چراکه توازن فشار مبرد در داخل لوله ها از بین رفته و سیستم بایستی بعد از تخلیه کامل، مجدداً شارژ شود.